بحران تازه در رشت/ ویلاهای لوکس، زبان گیلکی و بومیان در حاشیه!
روند مهاجرت از کلان‌شهرهایی چون تهران به مناطق شمالی کشور، به‌ویژه استان گیلان، با شتابی بی‌سابقه در حال گسترش است؛ موجی که حالا دیگر فقط یک سلیقه تفریحی یا انتخاب زیست‌محیطی نیست، بلکه به پدیده‌ای اجتماعی با پیامدهای عمیق فرهنگی و اقتصادی بدل شده است.
طی پنج سال اخیر، ورود گسترده ساکنان غیر بومی به نقاطی مانند رشت، لاهیجان و فومن، الگوی مالکیت زمین، بازار مسکن و حتی زبان و فرهنگ محلی را متأثر کرده و زمینه‌ساز مناقشه‌ای تازه درباره مفهوم «تغییر بافت جمعیتی» در شمال ایران شده است.
گیلان مقصد تازه مهاجران تهرانی
بر پایه آمارهای رسمی، رشد مهاجرت معکوس از تهران به استان‌های شمالی از نیمۀ دهۀ ١٤٠٠ شدت گرفته است؛ عواملی چون فشار روانی ترافیک، تورم مسکن و آلودگی هوا از انگیزه‌های اصلی این جابه‌جایی‌هاست. ساکنان تازه‌وارد به‌طور محسوسی ترکیب شهری و حتی قیمت زمین را دگرگون کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که در حاشیۀ کلانشهر رشت، ارزش زمین‌های ویلایی در برخی مناطق تا سه برابر افزایش یافته است. در مقابل، گروهی از کنشگران بومی می‌گویند این مهاجرتِ بی‌ضابطه می‌تواند سیمای اجتماعی گیلان را از درون فرسوده کند و زبان و آیین‌های بومی را در حاشیه براند.
جنگ روایت‌ها؛ فرهنگ یا فاشیسم؟
با بالا گرفتن حساسیت‌ها، بحث‌ها از سطح اقتصادی فراتر رفته و به میدان فرهنگی کشیده شده است. گروهی معتقدند موج جدید سکونت تهرانی‌ها در گیلان نشانه‌ی “تغییر سازمان‌یافته بافت جمعیتی” است؛ آن‌ها نسبت به “کلونیزاسیون فرهنگی” هشدار می‌دهند. در مقابل اما منتقدان این نگاه، چنین تحلیل‌هایی را نزدیک به تفکر فاشیستی می‌دانند و تأکید دارند ایران خانه‌ی همه ایرانیان است و مهاجرت نمی‌تواند جرم تلقی شود. همین دوگانۀ استقلال فرهنگی در برابر وحدت ملی، مبنای اصلی شکاف تازه در افکار عمومی شده است.
وقتی طبیعت قربانی می‌شود
بخش دیگری از نگرانی‌ها، وجه زیست‌محیطی دارد؛ احداث بی‌رویه ویلا، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و تخریب جنگل و ساحل اکنون به بحران مشترک بومی و غیربومی بدل شده است. حتی برخی مهاجران تهرانی نیز از اوضاع نابسامان زیرساخت و انبوه زباله در مناطق گردشگرپذیر انتقاد کرده‌اند. مجموعه این تحولات، تصویری از گیلان امروز ترسیم می‌کند که در آستانۀ انفجار جمعیتی قرار دارد: استانی محبوب، اما گرفتار تراکم ناگهانی، فشار بر منابع و شکاف رو‌به‌گسترش میان بومیان و تازه‌واردان.
