پایان سلطه بنگاه‌ها بر بازار اجاره / پاس گل بزرگ دولت به مستاجران
در یک تحول ساختاری بزرگ برای بازار آشفته اجاره مسکن، سامانه هوشمند “خودنویس” با حذف بخش بزرگی از هزینه‌های واسطه‌گری، موفق به بازگرداندن بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان به جیب مستاجران شده است. این ابزار دیجیتال که به سرعت در حال تبدیل شدن به انتخاب اول مردم برای ثبت قراردادهای اجاره است، عملاً سلطه سنتی بنگاه‌های املاک را به چالش کشیده و به عنوان یک “پاس گل” حیاتی از سوی دولت برای حمایت از دهک‌های کم‌درآمد و کنترل بازار تلقی می‌شود.
بازار اجاره مسکن در ایران برای سال‌ها با دو معضل بزرگ دست و پنجه نرم می‌کرد: عدم شفافیت نرخ‌ها و هزینه‌های گزاف واسطه‌گری. این دو عامل، به خصوص در کلان‌شهرها، فشار مضاعفی را بر دوش مستاجران، به ویژه اقشار کم‌درآمد و متوسط، وارد می‌کرد. اکنون به نظر می‌رسد با فراگیر شدن یک ابزار دیجیتال، قواعد این بازی به شکل بنیادین در حال تغییر است.
شفافیت؛ پاشنه آشیل قیمت‌های کاذب
موفقیت چشمگیر سامانه خودنویس در وهله اول ریشه در یک اصل ساده دارد: “شفافیت”. با ثبت آنلاین و رسمی قراردادها، یک پایگاه داده عظیم و قابل اتکا از نرخ‌های واقعی اجاره در مناطق مختلف شکل گرفته است. این شفافیت، دست مالکان و واسطه‌هایی را که با قیمت‌سازی‌های غیرواقعی به دنبال کسب سود بیشتر بودند، تا حد زیادی بسته است. مستاجران اکنون می‌توانند با یک جستجوی ساده، از میانگین نرخ اجاره در محله مورد نظر خود مطلع شوند و با دست پر وارد مذاکره شوند. این دسترسی آزاد به اطلاعات، قدرتمندترین سلاح در برابر قیمت‌های کاذب است.
کاهش هزینه و حذف واسطه‌های غیرضروری
دستاورد بزرگ دیگر این سامانه، کاهش مستقیم هزینه‌های معاملاتی است. رقم خیره‌کننده صرفه‌جویی بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومانی (۱۰ همت)، به خوبی نشان می‌دهد که چه حجم عظیمی از پول صرفاً برای کمیسیون و هزینه‌های جانبی از جیب مردم خارج می‌شد. با فراهم شدن امکان ثبت رایگان قرارداد معتبر با کد رهگیری، عملاً نقش بنگاه‌های املاک به عنوان یک واسطه الزامی در فرآیند عقد قرارداد، کمرنگ شده است. این موضوع نه تنها به نفع مستاجران، بلکه به نفع مالکانی است که دیگر مجبور به پرداخت درصدهای سنگین از مبلغ اجاره به عنوان حق کمیسیون نیستند.
استقبال عمومی از این فرآیند سیستمی نشان می‌دهد که جامعه به سمت راهکارهای هوشمند و کم‌هزینه حرکت کرده است. با افزوده شدن امکانات جدیدی مانند ثبت قراردادهای خرید و فروش و احراز هویت آنلاین، این سامانه در حال تبدیل شدن به یک پلتفرم جامع ملکی است که می‌تواند در آینده، ثبات و کارایی بیشتری را برای کل بازار مسکن به ارمغان آورد و به عنوان یک ابزار نظارتی قدرتمند در دستان سیاست‌گذار عمل کند.
