زنگ خطر برای پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا به صدا درآمد

 محمدرضا فرزین در هشداری مستقیم به این پلتفرم‌ها اعلام کرد: “پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا، باید به میزان طلایی که می‌فروشند، موجودی فیزیکی در اختیار داشته باشند؛ نه اینکه ابتدا طلا را (به مردم) بفروشند و بعد برای تامین آن اقدام به خرید کنند.” وی با تاکید بر ابعاد ماجرا، این رویکرد را دارای “اشکال شرعی و قانونی” دانست و آب پاکی را روی دست کسب‌وکارهایی ریخت که با مدل “فروش و بعد خرید” فعالیت می‌کنند.

پشت پرده هشدار بانک مرکزی؛ نگرانی از یک بحران بزرگ؟

اظهارات تند رئیس کل بانک مرکزی، سوالات مهمی را در ذهن میلیون‌ها کاربری که در این پلتفرم‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ایجاد می‌کند. به گفته یک کارشناس مسائل بانکی، نگرانی اصلی سیاست‌گذار پولی از دو جنبه است:

1. ریسک عدم ایفای تعهدات: در مدلی که یک پلتفرم، طلای ناموجود را می‌فروشد، همیشه این ریسک وجود دارد که در صورت یک جهش ناگهانی قیمت، آن کسب‌وکار نتواند طلای فروخته شده به مردم را از بازار تهیه کرده و تحویل دهد. این امر می‌تواند منجر به یک بحران بزرگ، از دست رفتن سرمایه مردم و تکرار تجربه تلخ موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز در مقیاسی جدید شود. فرزین در واقع با این هشدار، در حال پیشگیری از وقوع یک “بحران سیستمی” در بازار نوپای طلای دیجیتال است.

2. خط قرمز پولشویی: رئیس کل بانک مرکزی به صراحت “پولشویی” را خط قرمز فعالیت در این حوزه عنوان کرد. ماهیت غیرشفاف برخی از این معاملات و امکان جابجایی حجم بالایی از پول بدون پشتوانه مشخص، این پلتفرم‌ها را به بستری بالقوه برای فعالیت‌های ناسالم اقتصادی تبدیل کرده است. به نظر می‌رسد بانک مرکزی قصد دارد با الزام به داشتن “موجودی طلای فیزیکی”، شفافیت را به این بازار تزریق کرده و مسیرهای احتمالی پولشویی را مسدود کند.

پایان کار پلتفرم‌های فروش طلای کاغذی؟

اشاره مستقیم فرزین به “اشکال شرعی” نیز در نوع خود بسیار حائز اهمیت است. این موضوع می‌تواند پای نهادهای نظارتی دیگر را نیز به ماجرا باز کند. در فقه اسلامی، معامله بر روی کالایی که فروشنده در زمان عقد قرارداد، مالک آن نیست (بیع ما لیس عنده)، محل اشکال است. تاکید رئیس کل بانک مرکزی بر این موضوع، عملاً تیر خلاصی به مدل کسب‌وکار بسیاری از این پلتفرم‌هاست.

از این پس، پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا باید بتوانند به نهاد ناظر اثبات کنند که به ازای هر گرم طلای دیجیتالی که به مشتریان خود می‌فروشند، معادل فیزیکی آن را در خزانه‌های خود موجود دارند. این الزام، هزینه عملیاتی این کسب‌وکارها را به شدت افزایش داده و می‌تواند منجر به تعطیلی یا تغییر کامل مدل تجاری آن‌هایی شود که توانایی تامین چنین پشتوانه‌ای را ندارند.

تکلیف سرمایه مردم چه می‌شود؟

هرچند این اقدام بانک مرکزی در راستای “حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان” و “توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال سالم” عنوان شده، اما در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث ایجاد نگرانی و حتی هجوم کاربران برای فروش طلای دیجیتال خود و تبدیل آن به پول نقد شود. به سرمایه‌گذاران در این حوزه توصیه می‌شود ضمن حفظ آرامش، از این پس در انتخاب پلتفرم خود با دقت بیشتری عمل کرده و تنها به سراغ کسب‌وکارهایی بروند که شفافیت کامل در مورد میزان پشتوانه طلای خود ارائه می‌دهند. به نظر می‌رسد دوران فعالیت بی‌ضابطه در بازار طلای دیجیتال به پایان رسیده و تنظیم‌گری سخت‌گیرانه بانک مرکزی، فصل جدیدی را برای این صنعت رقم خواهد زد.