تا کنون شواهد نمی‌گوید بیماری ناشی از آن شدیدتر از زیرشاخۀ اومیکرونِ قبلی است؛ واکسن‌ها و ضدویروس‌ها عملاً هنوز در جلوگیری از بیماری شدید مؤثرند.

چه چیزی است و از کجا آمد؟

• نام علمی/کُدی: NB.1.8.1 — یک زیرشاخه از خانوادهٔ اومیکرون. سازمان جهانی بهداشت آن را «Variant Under Monitoring (VUM)» یعنی «سویهٔ تحت‌نظر» طبقه‌بندی کرده است. شواهد نشان می‌دهد در اوایل ۲۰۲۵ در چند کشور آسیا و سپس در سایر نواحی بیشتر شده است.

• چرا بعضی‌ها می‌گویند «تیغی»؟ برخی گزارش‌های خبری و گزارش‌های بیمارستانی از یک نوع گلودردِ بسیار آزاردهنده و تیز به‌عنوان علامت شایعِ این زیرشاخه حرف زده‌اند و رسانه‌ها آن را «گلو تیغی / razor-blade throat» نامیده‌اند؛ اما این توصیف بیشتر توصیف علامتِ تجربی و رسانه‌ای است و نه یک صفت شناسنامه‌ای علمی ثابت.

نحوه ورود / تشخیص در ایران

• گزارش‌های رسانه‌ای ایرانی در روزهای اخیر نوشته‌اند که مواردی با این توصیف/عنوان در کشور دیده شده و برخی متخصصان داخلی از مشاهدهٔ موارد با گلودرد شدید خبر داده‌اند؛ این خبرها معمولاً به گزارش بالینی یا نمونه‌گیری محلی اشاره می‌کنند. با این حال، برای اثبات «ورود رسمی» یک زیرشاخهٔ خاص، نیاز است که نتایج توالی‌یابی ژنتیکی (genomic sequencing) در بانک‌هایی مثل GISAID ثبت و توسط مراجع رسمی بهداشت/مرکز ژنتیک/وزارت بهداشت اطلاع‌رسانی شود. در نتیجه: گزارش‌های رسانه‌ای وجود دارد ولی نهاد رسمیِ بهداشت ایران باید انتشار توالی/اطلاعیه کند تا «ورود قطعی» تایید شود.

• مینو محرز، رئیس پیشین مرکز تحقیقات ایدز ایران و متخصص بیماری‌های عفونی:

  نام کرونای تیغی تا کنون در فضای درمانی ایران شنیده نشده است. در حال حاضر کرونا در کشور شایع است، اما نه به شکلی که بیمار هنگام گلودرد خود احساسی شبیه بلعیدن تیغ داشته باشد؛ تاکنون موردی از این دست گزارش نشده است. 

  با این حال، این ویروس از زمان ورودش مرتبا تغییر شکل داده و جهش پیدا می‌کند.

  نکته مهم این است که گونه‌های جدید کرونا در ایران در حال حاضر مرگبار نیستند و عمدتا نیازی به بستری شدن در بیمارستان وجود ندارد و بیماران به سرعت با همان علائم تنفسی شناخته شده، بهبود می‌یابند.

علائم شایع و تفاوت با سرماخوردگی/آنفلوآنزا

• علائم گزارش‌شده برای NB.1.8.1 شبیه شاخه‌های اخیر اومیکرون است: گلودرد (ممکن است شدید و تیز توصیف شود)، تب، سرفه، آب‌ریزش بینی، خستگی، گاهی تهوع یا اسهال. از آنجا که این‌ها با علائم سرماخوردگی و آنفلوآنزا همپوشانی زیاد دارند، فقط با علائم نمیتوان افتراق قطعی داد؛ تست تشخیصی (PCR یا تست سریع antigen) لازم است.

چطور از خودمان محافظت کنیم؟ (شیوه‌های مؤثر و توصیه‌شده)

تمام پیشنهادها مطابق راهنمای WHO / ECDC و توصیه‌های جهانی هستند:

1. واکسن و یادآور (بوستر)

   • واکسن‌های به‌روز (اداپته/مطابق توصیه‌های سالانه) هنوز بهترین محافظت را در برابر بیماری شدید و بستری فراهم می‌کنند. اگر واجد شرایط هستید، به‌روز رسانی واکسیناسیون را انجام دهید.

2. ماسک در فضاهای بسته و شلوغ

   • در محیط‌های بسته، حمل‌ونقل عمومی یا مراکز درمانی استفاده از ماسک مناسب (FFP2/N95 یا ماسک پزشکی با چند لایه) خطر انتقال را کاهش می‌دهد.

3. تهویه و فاصله‌گذاری

   • تهویهٔ هوای داخل اتاق و عدم حضور طولانی‌مدت در فضاهای بدون جریان هوا کمک‌کننده است.

4. تست و ایزولیشن

   • در صورت بروز علائم یا تماس با فرد مبتلا، تست سریع یا PCR انجام دهید و در صورت مثبت بودن، طبق توصیهٔ بهداشتی حداقل ۵ روز از دیگران جدا بمانید و تا برطرف شدن تب و علائم شدید از رفت‌وآمد پرهیز کنید.

5. مراقبت از گروه‌های پرخطر

   • افراد مسن، دارای بیماری‌های زمینه‌ای یا ایمنی‌ضعیف سریع‌تر باید با پزشک تماس بگیرند و در صورت لزوم از داروهای ضدویروسی استفاده کنند.

اگر فکر می‌کنید مبتلا شده‌اید چه کار کنید؟ (چک‌لیست عملی)

1. تست سریع آنتی‌ژن یا PCR انجام دهید.

2. در صورت مثبت بودن و اگر در گروه پرخطر هستید یا علائم شدید (تنفس دشوار، کاهش شنوایی یا هوشیاری، تب بالا که پایین نمی‌آید) دارید، فوراً به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید.

3. اگر در گروه پرخطر نیستید ولی علائم دارید: در خانه استراحت، مایعات، تب‌بر، ایزوله شدن از دیگران تا ۵–۷ روز یا تا رفع تب.

سطح خطر؛ چقدر نگران باشیم؟

• سازمان جهانی بهداشت و مراکز اروپایی افزایشی در گردش NB.1.8.1 مشاهده کرده‌اند اما تاکنون شواهد نشان نمی‌دهد که بیماریِ ناشی از آن شدیدتر باشد. ریسک عمومیِ جهانی در آن زمان «پایین» ارزیابی شد، اما چون ویروس در حال تغییر است، واکسیناسیون، تست‌گیری و مراقبت از گروه‌های پرخطر همچنان مهم است.