آسمان قهر کرد/ ایران بر لبه تیغ خشکسالی!
زنگ خطر «روز صفر» آبی در ایران بلندتر از همیشه به صدا درآمده است. جدیدترین آمار رسمی وزارت نیرو که تصویری آخرالزمانی از وضعیت منابع آبی کشور ترسیم می‌کند، نشان می‌دهد که با سقوط هولناک ۳۹ درصدی ورودی آب به مخازن و افت ۲۵ درصدی کل ذخایر، اکنون بیش از دوسوم (۶۷ درصد) ظرفیت سدهای کشور کاملاً خالی است. این بحران که در ششمین پاییز خشک متوالی تشدید شده، ایران را در آستانه یک فروپاشی سراسری در تامین آب قرار داده و شمارش معکوس برای جیره‌بندی‌های گسترده را کلید زده است.
بحران آب در ایران از سطح هشدار عبور کرده و به فاز «وضعیت قرمز مطلق» وارد شده است. داده‌های تکان‌دهنده وزارت نیرو نشان می‌دهد که کشور با بحرانی چندوجهی روبروست: ورودی آب به سدها در حال سقوط آزاد است، ذخایر استراتژیک با سرعتی بی‌سابقه در حال تبخیر شدن هستند و گستره جغرافیایی خشکسالی، عملاً تمام استان‌ها را درگیر کرده است.
سقوط آزاد ورودی آب؛ تراز سدها منفی شد
بر اساس آخرین آمار رسمی، از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه) تا سیزدهم آبان، حجم ورودی آب به مخازن سدهای کشور با سقوط آزاد به تنها ۱.۳۵ میلیارد مترمکعب رسیده است. این رقم در مقایسه با ورودی ۲.۱۹ میلیارد مترمکعبی در مدت مشابه سال گذشته، یک کاهش فاجعه‌بار ۳۹ درصدی را ثبت کرده و نشان می‌دهد که حتی بارش‌های پراکنده نیز توان جبران کسری عظیم منابع آبی را ندارند.
در مقابل، خروجی آب از سدها با ثبت رقم ۲.۷۹ میلیارد مترمکعب، هرچند نسبت به سال قبل ۲۶ درصد کاهش داشته، اما همچنان بیش از دو برابر ورودی آب است. این تراز منفی به معنای آن است که کشور برای تامین نیازهای فعلی، به شدت در حال مصرف از ذخایر استراتژیک و حیاتی خود است؛ ذخایری که به سرعت رو به پایان هستند.
تبخیر ذخایر استراتژیک: تنها ۳۳ درصد سدها آب دارند
پیامد مستقیم این تراز منفی، خالی شدن نگران‌کننده سدهاست. حجم فعلی آب موجود در مخازن سدهای کشور به ۱۷.۲۱ میلیارد مترمکعب رسیده که در مقایسه با رقم ۲۲.۹۲ میلیارد مترمکعبی در سال گذشته، یک افت ۲۵ درصدی را نشان می‌دهد. به عبارت دقیق‌تر، هم‌اکنون تنها ۳۳ درصد از ظرفیت کل سدهای ایران پر است و ۶۷ درصد آن خالی مانده است. این آمار، ایران را در یکی از شکننده‌ترین موقعیت‌های تاریخ خود از نظر امنیت آبی قرار می‌دهد.
فروپاشی آبی در استان‌ها: از باران صفر تا رسیدن به “حجم مرده”
عمق فاجعه زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم ۲۸ استان در وضعیت نامطلوب بارش قرار دارند. در ۲۰ استان کشور هیچ بارندگی موثری ثبت نشده و حتی استان‌های پربارش شمالی مانند گیلان و مازندران نیز با کاهشی شدید نسبت به میانگین بلندمدت مواجه‌اند.
این وضعیت باعث شده تا برخی از حیاتی‌ترین سدهای کشور در استان‌های کلیدی مانند تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی، قم، هرمزگان و مرکزی به وضعیت بحرانی «حجم مرده» نزدیک شوند. رسیدن به حجم مرده به معنای توقف کامل امکان برداشت آب از سد است که می‌تواند منجر به جیره‌بندی‌های گسترده و طولانی‌مدت آب شرب و تعطیلی بخش‌های مهمی از صنعت و کشاورزی شود. کارشناسان هشدار می‌دهند که در غیاب بارش‌های موثر، تنها راه باقی‌مانده، مدیریت مصرف اضطراری و آماده شدن برای سناریوهای سخت پیش رو است.
