پایتخت در خطر فروپاشی آبی

آمارهای رسمی می‌گویند میانگین منابع تجدیدپذیر آب کشور از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب به ۱۰۳ رسیده و امسال احتمال سقوط به ۶۶ میلیارد مترمکعب وجود دارد.

در همین حال، بیش از ۱۶۰ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی تخلیه شده  رقمی معادل پنج برابر حجم دریاچه ارومیه – و حاصل آن، ۴۲۲ دشت بحرانی از ۶۹۹ دشت کشور است.

کارشناسان می‌گویند تهران، اصفهان و مشهد بر لبه تیغ قرار گرفته‌اند؛ هر یک با تراکم جمعیتی سنگین و منابع آبی در حال فرسایش.

فرزام پوراصغر، رئیس اسبق گروه توسعه پایدار سازمان برنامه‌وبودجه، حذف منطق بازار از نظام تخصیص آب را بزرگ‌ترین خطای تاریخی ایران می‌داند. به گفته او، آب «کالایی با قیمت صفر» شده و همین ساختار، مصرف را از کنترل خارج کرده است.

او توضیح می‌دهد که سیاست سدسازی، بدون مدیریت تقاضا و تمرکز زدایی، بحران را تشدید کرده و در نتیجه، آبخوان‌های تهران به دلیل تراکم‌فروشی‌های سال‌های اخیر عملاً تهی شده‌اند.

در سطح حاکمیت نیز ناهماهنگی میان وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و راه‌وشهرسازی، چرخه‌ای از تصمیمات جزیره‌ای ساخته که هر سه بخش را به هم وابسته و بی‌برنامه کرده است.

پژوهشگران از دو محور سازگاری سخن می‌گویند:

 انتقال جمعیت و سرمایه به سواحل جنوبی و مکران با ایجاد زیرساخت و مشوق اقتصادی.

بازتعریف نقش دولت در حکمرانی آب و سرزمین از تمرکزگرایی به تصمیم‌سازی محلی.

به باور آنان، توسعه پایدار در ایران بدون هم‌راستایی سه سیاست کلیدی «بازار آب – آمایش سرزمین – عدالت محیطی» ممکن نیست.

در غیر این صورت، هر درجه افزایش دما می‌تواند ۲۷ میلیارد مترمکعب از منابع ملی بکاهد و آینده زیست‌پذیری پایتخت را در فاصله کوتاهی از نقطه بازگشت دور کند.